چهل چشمه

چهل چشمه 

چهل چشمه از کوه های مرتفع کردستان است. این کوه دارای آبشارها و چشمه های بسیار زیبایی است و وجه تسمیه آن نیز حکایت از وجود چهل چشمه آب دارد. این کوه در منطقه "خورخوره" از شهرستان دیواندره قرار دارد و منطقه ای سردسیر و برف گیراست. در این کوه می توان در تمامی سال برف را مشاهده کرد. این کوه یکی از سرچشمه های رودخانه جغاتو ( جغتو) و سپید رود است و دارای چشمه سارهای فراوان و دامنه های سرسبز و زیبا است.

آبشاربل

آبشاربل 

در یکی از روستاهای منطقه اورامان و در مرز استان کرمانشاهان، روستایی به نام " بل" واقع است. درکنار این روستا، در جاده ای که به " کوسه هجیج" منتهی می شود، آبشاری زیبا وجود دارد که به عقیده کارشناسان دارای آبی عالی برای شرب است. این آب با فشار زیاد و در حجم بسیار از شکاف کوهی بیرون می ریزد و عظمت و شکوه طبیعت را جلوه گر می سازد. این آب در مسیر خود به رودخانه سیروان می ریزد.

دریاچه زریوار

دریاچه ها و آبشارها 

دریاچه زریوار

این دریاچه در سه کیلومتری شمال باختری مریوان و در ارتفاع 1285 متری از سطح دریا قرار دارد و از زیباترین میراث های طبیعی استان کردستان به شمار می آید. آب این دریاچه از چشمه های جوشان و رودخانه های چندی که به آن می ریزد، تامین می شود. حجم آب دریاچه از 5/22 میلیون متر مکعب تا 5/47 میلیون متر مکعب در طول سال متغیر است. طول دریاچه شش کیلومتر و عرض آن 1700 تا 3000 متر است. مساحت آن حدود 720 هکتار است.

وجه تسمیه زریوار و زریبار که هر دو در منطقه متداول است، به واژه " زری" که در زبان کردی به معنی دریاچه است، باز می گردد. پسوند " دار" و " بار" پسوند تشبیهی، و زریبار یا زریوار به معنی دریاچه وار است. درباره این دریاچه افسانه های متعددی وجود داد که مشهورترین آنها وجود شهری مدفون در زیر آب های دریاچه است.

منطقه اورامان

منطقه اورامان 

یکی از مناطق زیبای استان کردستان، منطقه ی اورامان است که در شرق مریوان قرار دارد و دارای کوهستان های زیبا با پوشش جنگلی است. رودخانه بزرگ سیروان ، از این منطقه و دره ی اورامان عبور می کند و به رودخانه دیاله در عراق می پیوندد.

یادآوری این مهم ضروری است که جنگل ها و مناطق بسیاری چون جنگل های بانه، مریوان و همچنین " دره شاهان" که در کنار قلعه " قم چقای" واقع شده است از مراکز مهم طبیعی استان محسوب می شوند.

پارک جنگلی آبیدر

پارک جنگلی آبیدر 

این پارک در ضلع غربی شهر سنندج در دامنه کوه آبیدر قرار دارد. آبیدر در فرهنگ منطقه جایگاه خاصی دارد و به دلیل پر آب بودن چشمه سارها، قنات ها و وجود باغ های متعدد مانند امانیه، امیریه و ... چنین نامیده می شود.

از زمانی که شهر سنندج بنیان نهاده شد، آب چشمه های آبیدر به شهر منتقل شد. هنوز هم قنات عمارت خسروآباد، آصف، وکیل، مشیر و تعدادی از بناها، به نوعی از این کوه سرچشمه می گیرد. در سال های اخیر در این کوه پارکی احداث و سکوبندی و داده سازی در آن انجام شده است. نقش برجسته ای هم در آن ساخته شده که بسیار قابل درنگ است. این منطقه از مکان های زیبای شهر سنندج است.

جاذبه های طبیعی استان کردستان

پوشش گیاهی و جنگل ها 

استان کردستان از طبیعتی زیبا برخوردار است و جنگل بخشی از زیبایی های استان را شکل بخشیده است. جنگل های استان دراطراف شهرهای بانه و مریوان واقع شده و بعد از جنگل های شمال کشور در درجه ی دوم اهمیت قرار دارد. در حال حاضر جنگل های استان به صورت درختچه و بوته های پراکنده درآمده است. معروف ترین درختان جنگلی این جنگل ها بلوط ، مازو یا دار مازو، گلابی، زبان گنجشک ( ون)، گردو، سیب وحشی، پسته وحشی (بنه) ، زالزالک، آلبالو جنگلی، بادام تلخ ،ازگیل، داغداغان، نارون، افرا و درخت هایی مانند گز و بید وحشی در کنار رودخانه است.

به طور کلی می توان نواحی جنگلی استان را چنین تقسیم نمود:

- جنگل های منطقه مریوان، که وسعت آن 185000 هکتار است.

- جنگل های منطقه بانه، که مساحت آن حدود 50000 هکتار تخمین زده می شود.

- جنگل های منطقه سقز که مساحت آن حدود 7000 هکتار است.

- جنگل های منطقه سنندج که مساحت آن حدود 78000 هکتاراست و بیشتر درغرب کامیاران و جنوب سنندج واقع شده اند

پل های باستانی کردستان

پل قشلاق: در شرق شهر سنندج نرسیده به پایانه مسافربری سنندج کنار راه آسفالته واقع شده است. پل بروی رودخانه قشلاق احداث گردیده است. نام پل هم از رودخانه گرفته شده است و علت وجه تسمیه نیز همین موضوع است.تاریخ دقیق ساخت پل مشخص نیست اما به نظر می رسد که احتمالا ساخت بنای اصلی پل در دوران صفویه ساخته شده باشد. بر اساس مطالب نقل شده در زمان امان الله خان اردلان تعمیر و مرمت کامل گردیده و برا ثر خرابی و ویرانی بیش از حد در سال 1268 هجری قمری میرزارضای وزیر کردستانی پل را به کلی تخریب و مجددا آن را بازسازی کرده است. وجود سنگ نبشته ای بر سینه کوهی مجاور پل با تاریخ 1284 هجری قمری حکایت از تعمیر و مرمت پل در زمان ناظم الایاله میرزا غلام حسین خان دارد. پل قشلاق دارای 6 دهانه به پهنای 6 متر و طول 8 متر است و میانگین ارتفاع آن حدود 11 متر از سطح رودخانه است.

پل شیخ(قلیچیان): در دو کیلومتری شمال شهرسنندج مسیر جاده آسفالته روستای باباریز و قلیچیان واقع شده است پل برروی رودخانه قشلاق احداث گردیده است. این پل در مسیر ارتباطی سنندج به طرف بیجار و زنجان قرار دارد .

تاریخ دقیق ساخت و نام بانی آن بطور دقیق مشخص نیست اما بنا به فرم ساخت و شیوه اجرایی معماری طاقها پایه ها گمان می رود در دوره قاجاریه ساخته شده باشد و بتدریج در دوره های بعدی مرمت گردیده است. از جمله در دوران حکومت پهلوی اول سه دهانه از شش دهانه پل که بصورت جناغی (پنج و هفت) بوده بازسازی شده و اینک نوع قوسهای آن رومی و جناقی است بدلیل اینکه پل به وسیله یکی از اشخاص بانفوذ محلی و عرفانی استان بنام حاج شیخ شکرالله شهبازی مورد مرمت قرار گرفته این پل به پل شیخ شهرت دارد پهنای پل 3/5 و ارتفاع آن از کف رودخانه 7/6 متر است، با شش دهانه که چهار دهانه بزرگتر از دو دهانه کناری است .

پل فرهاد آباد : در 15 کیلومتری شمالغری شهرستان قروه روستای فرهادآباد قرار دارد. پل در مسیر جاده قدیمی بیجار بوده و برروی رودخانه بایتمر احداث شده است. پل فرهاد آباد دارای 8 دهانه 80 متر طول است که چشمه های وسط بزرگترند و نوع قوسهای بکار رفته عموما قوس جناقی میباشند. ضمناً روستایی به نام ویس مرید از موقوفات این پل است .

تاریخ ساخت پل بطور دقیق مشخص نیست با توجه به شیوه معماری آن مشخص می نماید که به احتمال قوی از پلهای دوران صفویه بوده باشد. در زمان حکومت خسرو خان اول مقارن حکومت زندیه مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفته و فرهاد میرزای معتمد الدوله عموی ناصر الدین شاه در زمان حکومت کردستان آن را مرمت نمود و بدین دلیل به پل فرهاد آباد معروف است. تخریب و ویرانی پل بر اثر سیلابهای بهاری در سال 1369 میراث فرهنگی احیا و مرمت کامل پل را انجام داد.

پل صلوات آباد: در پانزده کیلومتری جاده آسفالته بیجار – تکاب ( روستای صلوات ابد ) شهرستان واقع شده و بر روی رودخانه قزل اوزن احداث گردیده است. پل در مسیر ارتباطی سلطانیه و زنجان با دیگر شهرهای غرب کشور از جمله بهار همدان، کرمانشاه ، سنندج قرار داشته‌است. تاریخ دقیق ساخت پل مشخص نیست اما از شواهد پیداست که این پل با عناصر ویژه دوران صفویه بالاخص سنگهای حجاری شده و الگوهای معماری این دوران ساخته شده و در دوره های بعدی مرمتهایی برروی آن انجام گرفته‌است. در ساخت پل از قوسهای تیزه دار و سکو (پاشنه ها – فشارشکنها) متعدد با رعایت کامل اصول پل سازی در معماری ایران استفاده شده است. پل صلوات آباد دارای 9 چشمه که اندازه دهانه های آن متفاوت است طول پل 130 متر است ارتفاع پل به نسبت موقعیت و توپوگرافی محل بین 4/8 متر تا 12 متر متفاوت است بر اثر سیلابهای سال 1375 شمسی پل دچار تخریب و ویرانی بیش از حد گردید و هم اکنون عملیات مرمتی و تعمییراتی در آن از سوی میراث فرهنگی استان پایان یافته است.

پل گاران : پل گاران برروی رودخانه دائمی گاران (چم گاران) که از ارتفاعات بلند و برفگیر منطقه سرشیو مریوان سرچشمه می گیرد ساخته شده است . این پل ارتباط بین دو منطقه جانوره – گاران در مریوان را فراهم نموده است پل در فاصله 12 کیلومتری شرق شهر مریوان و در 900 متری کارخانه آسفالت شهرداری واقع شده است.

احداث پل با بستر سازی آغاز و سپس پایه های آن ایجاد شده است و از ملات سنگ و ساروج و آجر استفاده شده است .

پل دارای در پایه شش ضلغی در میان رودخانه و دو پایه متصل به ارتفاعات طرفین رودخانه تشکیل شده و سه دهنه ( چشمه) را ایجاد نموده است طول پل 42 متر و عرض آن 5/9 متر است ارتفاع پل 6 متر است از سنگهای تراشیده شده برای پایه ها استفاد شده است در حال حاضر قوسهای پل تخریب شده و ظاهراً تا سال 1320 روی آن رفت و آمد ادامه داشته و نیاز به مرمت کلی دارد احتمالاً در دوره والیان اردلان در زمان صفویه ساخته شده باشد. چون راه ارتباطی مریوان سنندج را میسر می ساخته است.

پل قجور بیجار : این پل که برروی رودخانه قزل اوزن نزدیک روستای قجور از شهرستان بیجار و در مسیر جاده کاروان رو زنجان و بیجار واقع شده است در 50 کیلومتری شهر بیجار قرار دارد . طول پل با احتساب دو انتهای آن 104 متر و حداکثر ارتفاع آن 12 متر و طول گذرگاه آن 5/6 متر است پل دارای چهار دهانه نسبتاً بزرگ با قوسهای جناغی است پل با سنگ و ملات ساروج و آجر و گچ در استفاده از طاقها ساخته شده است. متاسفانه در سالهای اخیر بر اثر شدت آب رودخانه همه چشمه ها به جز یکی خراب شده است پل دارای چشمه های کوچکتری در دو طبقه بوده است و از سنگهای حجاری شده در پایه ها استفاده شده است. با توجه به نوع معماری آن احتمالاً مربوط به دوره ایلخانی باشد .  

قلعه باستانی زیویه

این قلعه به فاصله 55 کیلومتری جنوب شرق سقز و در شمال روستایی موسوم به همین نام بر بالای تپه ای طبیعی که قسمتی از راس آن سنگی است ، قرار گرفته است . این تپه قریب 40 هکتار وسعت دارد و ارتفاع آن از سطح زمینهای مجاور و از جهات مختلف بین 90 تا 110 متر میباشد . موقعیت خاص طبیعی تپه زیویه در یک چشم انداز علت اصلی و اساسی برای بنای چنین قلعه ای را مسجل و مستدل میسازد . قسمت شمالی تپه دارای شیب تندی است و قسمت جنوبی آن نیز در اغلب بخشها صخره ای و به صورت صاف است ؛ تنها جبهه های غربی و شرقی شیبی ملایم دارند . با حدود 21 تپه سنگی که در طول کاوشهای چند سال اخیر به دست آمده بنظر میرسد ورودی قلعه را در سمت شرق قرار داده اند . در دامنه جنوبی و در زیر صخره ها به ارتفاع 50 متری از زمینهای اطراف غار نسبتا محدودی وجود دارد که شاید در گذشته سازندگان و معماران قلعه توانسته باشند از درون تاسیات قلعه راهی به آن پیدا کرده اند .

در طی انجام حفاریهای هیت کاوش بخش اعظمی از بنای قلعه از زیر خاک آزاد شده و مشتمل بر پله های سنگی ، حیاطهایی با کف سنگفرش ، اطاقهای تو در تو ، تالار ستوندار و قسمتهای از حصار اصلی میباشد .

بسیاری از محققان و باستانشناسان در مورد زیویه و آثار آن اظهار نظر نموده اند و بر اساس شواهد و مدارک بدست آمده قدمت این مکان را نیمه دوم قرن هفتم قبل از میلاد دانسته اند و در این که این محل یک قلعه حکومتی بوده شکی نیست اما نکات مهم و تاریک و مجهول در مورد این اثر عظیم هنوز بسیار است .

صنایع دستی شهرستان

فرش بافی، گلیم بافی، توپ دوزی، نازک کاری، معرق کاری، جاجیم بافی، جوراب بافی، تنور سنتی، ساق بندپشمی، کفش، کلاش و ...

پیشینه تاریخی

سقز یکی از شهرهای استان کردستان است که در شمال غربی سنندج و در فاصله 198 کیلومتری آن واقع است و از شمال به بوکان و از غرب به بانه و از جنوب به منطقه تیلکو و از شرق به منطقه افشار منتهی میشود .

شهرستان سقز بر روی دو تپه طویل که رودخانه سرپوشیده ولی خان از وسط آن می گذرد ، بنا شده است پستی و بلندیهای داخل شهر و مناظر و چشم انداز زیبای رودخانه سیمینه رود که از کنار این شهر می گذرد جلوه بدیعی را به نمایش گذاشته است .

هر چند کاوشهای علمی باستانشناسی در این شهر انجام نگرفته است . اما در مورد تاریخ آن روایتهای گوناگونی وجود دارد و نظریات مختلف ابراز شده است تا جائیکه تاریخ ساخت آنرا به هزاره هفتم قبل از میلاد نسبت میدهند . عده ای از مورخین باستناد به آثار باستانی زیویه معتقدند که این شهر در نخستین اتحاد ماد با نام ایزیرتا نامیده شده و پایتخت مادها بوده است و توسط مادها استحکاماتی در آن ساخته شده است که زیویه و آرمائیت "قپلانتو" از آن جمله هستند . دسته ای دیگر از مورخین معتقدند که بعد از هجوم 'سارکن دوم ' پادشاه آشور به سرزمین ماد که منجر به گریز مادها به سوی همدان شده سکاها به سقز آمدند و آنرا به عنوان پایتخت خود برگزیدند . نام امروز این شهر از قوم سکه - سکا - اسکیت - ساکز - سکز به یادگار مانده است .در زمانی که حکومتهای محلی در مناطق مختلف ایران حاکمیت میکردند در شهرستان سقز نیز حکومت اردلانها برای مدتی مدید ادامه داشت .

پارک مولوی کرد - لاله - کوثر - بازار سقز - طبیعت بکر و زیبای منطقه سرشیو - کوههای چهل چشمه - نه که روز و سد شهید کاظمی از جاهای دیدنی شهرستان سقز هستند . در این شهرستان بیش از یکصد و پنجاه اثر تاریخی و باستانی وجود دارد که فقط دو اثر آن یعنی قلعه باستانی زیویه و غار کرفتو مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته و در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است .

الف) قلعه باستانی زیویه : این قلعه بر روی تپه ای به ارتفاع 140 متر در فاصله 42 کیلومتری شهر سقز و در حاشیه روستایی به نام زیویه قرار دارد که در سال 1947 میلادی به طور اتفاقی کشف گردید .

ب) غار کرفتو : در 74 کیلومتری شرق شهرستان سقز و در منطقه اوباتو"هه وه تو" صخره ای از سنگهای آهکی بر فراز تپه ای پدید آمده است که قلعه و غار کرفتو نامیده میشود . براساس مطالعات زمین شناسی صخره قلعه و غار کرفتو در دوران سوم زمین شناسی شکل گرفته است .