پل های باستانی کردستان

پل قشلاق: در شرق شهر سنندج نرسیده به پایانه مسافربری سنندج کنار راه آسفالته واقع شده است. پل بروی رودخانه قشلاق احداث گردیده است. نام پل هم از رودخانه گرفته شده است و علت وجه تسمیه نیز همین موضوع است.تاریخ دقیق ساخت پل مشخص نیست اما به نظر می رسد که احتمالا ساخت بنای اصلی پل در دوران صفویه ساخته شده باشد. بر اساس مطالب نقل شده در زمان امان الله خان اردلان تعمیر و مرمت کامل گردیده و برا ثر خرابی و ویرانی بیش از حد در سال 1268 هجری قمری میرزارضای وزیر کردستانی پل را به کلی تخریب و مجددا آن را بازسازی کرده است. وجود سنگ نبشته ای بر سینه کوهی مجاور پل با تاریخ 1284 هجری قمری حکایت از تعمیر و مرمت پل در زمان ناظم الایاله میرزا غلام حسین خان دارد. پل قشلاق دارای 6 دهانه به پهنای 6 متر و طول 8 متر است و میانگین ارتفاع آن حدود 11 متر از سطح رودخانه است.

پل شیخ(قلیچیان): در دو کیلومتری شمال شهرسنندج مسیر جاده آسفالته روستای باباریز و قلیچیان واقع شده است پل برروی رودخانه قشلاق احداث گردیده است. این پل در مسیر ارتباطی سنندج به طرف بیجار و زنجان قرار دارد .

تاریخ دقیق ساخت و نام بانی آن بطور دقیق مشخص نیست اما بنا به فرم ساخت و شیوه اجرایی معماری طاقها پایه ها گمان می رود در دوره قاجاریه ساخته شده باشد و بتدریج در دوره های بعدی مرمت گردیده است. از جمله در دوران حکومت پهلوی اول سه دهانه از شش دهانه پل که بصورت جناغی (پنج و هفت) بوده بازسازی شده و اینک نوع قوسهای آن رومی و جناقی است بدلیل اینکه پل به وسیله یکی از اشخاص بانفوذ محلی و عرفانی استان بنام حاج شیخ شکرالله شهبازی مورد مرمت قرار گرفته این پل به پل شیخ شهرت دارد پهنای پل 3/5 و ارتفاع آن از کف رودخانه 7/6 متر است، با شش دهانه که چهار دهانه بزرگتر از دو دهانه کناری است .

پل فرهاد آباد : در 15 کیلومتری شمالغری شهرستان قروه روستای فرهادآباد قرار دارد. پل در مسیر جاده قدیمی بیجار بوده و برروی رودخانه بایتمر احداث شده است. پل فرهاد آباد دارای 8 دهانه 80 متر طول است که چشمه های وسط بزرگترند و نوع قوسهای بکار رفته عموما قوس جناقی میباشند. ضمناً روستایی به نام ویس مرید از موقوفات این پل است .

تاریخ ساخت پل بطور دقیق مشخص نیست با توجه به شیوه معماری آن مشخص می نماید که به احتمال قوی از پلهای دوران صفویه بوده باشد. در زمان حکومت خسرو خان اول مقارن حکومت زندیه مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفته و فرهاد میرزای معتمد الدوله عموی ناصر الدین شاه در زمان حکومت کردستان آن را مرمت نمود و بدین دلیل به پل فرهاد آباد معروف است. تخریب و ویرانی پل بر اثر سیلابهای بهاری در سال 1369 میراث فرهنگی احیا و مرمت کامل پل را انجام داد.

پل صلوات آباد: در پانزده کیلومتری جاده آسفالته بیجار – تکاب ( روستای صلوات ابد ) شهرستان واقع شده و بر روی رودخانه قزل اوزن احداث گردیده است. پل در مسیر ارتباطی سلطانیه و زنجان با دیگر شهرهای غرب کشور از جمله بهار همدان، کرمانشاه ، سنندج قرار داشته‌است. تاریخ دقیق ساخت پل مشخص نیست اما از شواهد پیداست که این پل با عناصر ویژه دوران صفویه بالاخص سنگهای حجاری شده و الگوهای معماری این دوران ساخته شده و در دوره های بعدی مرمتهایی برروی آن انجام گرفته‌است. در ساخت پل از قوسهای تیزه دار و سکو (پاشنه ها – فشارشکنها) متعدد با رعایت کامل اصول پل سازی در معماری ایران استفاده شده است. پل صلوات آباد دارای 9 چشمه که اندازه دهانه های آن متفاوت است طول پل 130 متر است ارتفاع پل به نسبت موقعیت و توپوگرافی محل بین 4/8 متر تا 12 متر متفاوت است بر اثر سیلابهای سال 1375 شمسی پل دچار تخریب و ویرانی بیش از حد گردید و هم اکنون عملیات مرمتی و تعمییراتی در آن از سوی میراث فرهنگی استان پایان یافته است.

پل گاران : پل گاران برروی رودخانه دائمی گاران (چم گاران) که از ارتفاعات بلند و برفگیر منطقه سرشیو مریوان سرچشمه می گیرد ساخته شده است . این پل ارتباط بین دو منطقه جانوره – گاران در مریوان را فراهم نموده است پل در فاصله 12 کیلومتری شرق شهر مریوان و در 900 متری کارخانه آسفالت شهرداری واقع شده است.

احداث پل با بستر سازی آغاز و سپس پایه های آن ایجاد شده است و از ملات سنگ و ساروج و آجر استفاده شده است .

پل دارای در پایه شش ضلغی در میان رودخانه و دو پایه متصل به ارتفاعات طرفین رودخانه تشکیل شده و سه دهنه ( چشمه) را ایجاد نموده است طول پل 42 متر و عرض آن 5/9 متر است ارتفاع پل 6 متر است از سنگهای تراشیده شده برای پایه ها استفاد شده است در حال حاضر قوسهای پل تخریب شده و ظاهراً تا سال 1320 روی آن رفت و آمد ادامه داشته و نیاز به مرمت کلی دارد احتمالاً در دوره والیان اردلان در زمان صفویه ساخته شده باشد. چون راه ارتباطی مریوان سنندج را میسر می ساخته است.

پل قجور بیجار : این پل که برروی رودخانه قزل اوزن نزدیک روستای قجور از شهرستان بیجار و در مسیر جاده کاروان رو زنجان و بیجار واقع شده است در 50 کیلومتری شهر بیجار قرار دارد . طول پل با احتساب دو انتهای آن 104 متر و حداکثر ارتفاع آن 12 متر و طول گذرگاه آن 5/6 متر است پل دارای چهار دهانه نسبتاً بزرگ با قوسهای جناغی است پل با سنگ و ملات ساروج و آجر و گچ در استفاده از طاقها ساخته شده است. متاسفانه در سالهای اخیر بر اثر شدت آب رودخانه همه چشمه ها به جز یکی خراب شده است پل دارای چشمه های کوچکتری در دو طبقه بوده است و از سنگهای حجاری شده در پایه ها استفاده شده است. با توجه به نوع معماری آن احتمالاً مربوط به دوره ایلخانی باشد .